Λίμνη Πλαστήρα
Πόσα αθροίζονται για να κάνουν την ομορφιά της λίμνης; Τι δεν μπορείς να αφουγκραστείς όταν ζυγώνεις τις όχθες της; Ποιο είναι το υλικό των μύθων που γνέθουν οι άνθρωποι γύρω της; Ποια η βία που τη γέννησε;
Κανείς δεν βρίσκεται, να σου δώσει απάντηση. Το υγρό στοιχείο που κατοικεί τις λίμνες είναι το πιο σιωπηλό από όλα τα νερένια του αδέρφια. Αν οι ποταμοί μουρμουρίζουν, αν οι καταρράχτες ξεσπούν σε πολεμικές ιαχές σμιλεύοντας τα βράχια, αν τα ρυάκια κελαρύζουν, αν οι βουνήσιες πηγές τραγουδούν κι οι πελεκημένες βρύσες ψιθυρίζουν ρυθμικά, οι λίμνες απαντούν με μια φωνή που μοιάζει να πνίγεται στα ίδια τα νερά τους.
Η λίμνη είναι η ολοκλήρωση του κύκλου, η γραμμή του τερματισμού και η αφετηρία μαζί. Είναι η χοάνη στην οποία ζευγαρώνουν όλα τα γόνιμα, τα πλούσια, τα γήινα που τα πολυταξιδεμένα νερά απέσπασαν καθώς κατρακυλούσαν το βουνό, καθώς χάραζαν φλέβες το χώμα, καθώς γίνονταν από ρυάκια χείμαρροι κι από χείμαρροι παραπόταμοι. Είναι η κολυμπήθρα στην οποία θα βαφτίσει κι ο ήλιος τις ακτίνες του, δίνοντας το λάκτισμα που θα μεταμορφώσει τις σταγόνες σ’ αερικά που θα κινήσουν να φτιάξουν τα σύννεφα. Κι ο κύκλος του νερού ξαναρχίζει.
Στις όχθες της λίμνης Πλαστήρα, κάθισα να συλλογιστώ το νερό. Το νερό που, εδώ, το μάζωξε όχι η βία της Φύσης, μα η ανθρώπινη θέληση. Οι τεχνητές λίμνες σημαίνουν μια παρέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό τοπίο ή, έστω, μια επιτάχυνση εκείνου που μαντέψαμε πως η Φύση έμοιαζε να δρομολογεί. Αυτό μοιάζει ίσως να υπονοεί και η φράση που φέρεται να είπε ο Νικόλαος Πλαστήρας, όταν το 1935 επισκέφθηκε τη γενέτειρά του μετά από καταστροφικές πλημμύρες που είχαν σημειωθεί στη περιοχή. «Εδώ μια μέρα θα γίνει λίμνη» φαίνεται να είπε, ο στρατιωτικός και πολιτικός ανήρ που συνδέθηκε τόσο με τη σύλληψη και τον σχεδιασμό του έργου, ώστε το όνομά του να προφέρεται σήμερα από όποιον θέλει να αναφερθεί σε τούτο τον υδάτινο σχηματισμό.
Ο ίδιος ο Πλαστήρας δεν αντίκρυσε ποτέ όσο ζούσε, το απόθεμα νερού που εξασφάλισε η θυσία του ποταμού Ταυρωπού (ή Μέγδοβα) και που ακούραστα τροφοδοτούν το Μεγάλο Ποτάμι, ο Καριτσιώτης, τα Κρεμαστά, ο Μπελαγιάς και άλλοι μικρότεροι ποταμοί της περιοχής. Εγώ που έχω αυτή την τύχη, από την άλλη, αφήνω το βλέμμα μου να πλανηθεί πάνω στην επιφάνεια της λίμνης και το μυαλό μου να παρασυρθεί σε μια περιπλάνηση μεταξύ όσων έχω ήδη βιώσει, μέσα στην επικράτεια των Αγράφων και όσων διάβασα πριν το ταξίδι μου, σε μια προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσω το γεωμορφολογικό προφίλ της περιοχής.
«Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής είναι πλούσιο, αρκετά ανεπτυγμένο, δενδρικού τύπου» ανέφερε μία εκ των τοπογραφικών μελετών. Κι εγώ κοιτάζω τα κλαδιά των δέντρων, σκέφτομαι τα ρυάκια, υπόγεια ή επιφανειακά, τις «φλέβες» των βράχων και καταλήγω πως, και τα τρία, μπορείς να τα σχεδιάσεις με κάρβουνο κατά τον ίδιο τρόπο. Κάνω να πιάσω την κούπα του καφέ μου και, αφηρημένη, ρίχνω λίγο πάνω στο χέρι μου, στο εσωτερικό του καρπού. Καθώς τρίβω το σημείο, παρατηρώ τις φλέβες μου. Μου δηλώνουν ότι πάνω μας φέρουμε όλοι, τελικά, τη γκραβούρα που μόλις φαντάστηκα. (Αστείοι και μικροσκοπικοί που είμαστε, έτσι που ενθουσιαζόμαστε με σκέψεις που για τη Φύση είναι κανόνες! Λέμε να την ακολουθήσουμε και μοιάζουμε πάντα παιδί που δοκιμάζει τα πρώτα βήματα, μα θέλει να κυνηγήσει άλογο άγριο, που τρέχει).
Η λίμνη που στέκει μπροστά μου είναι μικρότερη σε ηλικία από τις γιαγιάδες μας. Όπως συχνά συμβαίνει με υδροφόρους σχηματισμούς μικρούς σε (γεωλογική) ηλικία, κάτω από τα νερά της κοιμούνται οι μνήμες όσων συνέβησαν πριν η ξηρά γίνει πυθμένας. Πριν την κατασκευή της λίμνης, υπήρχε στο οροπέδιο το λεγόμενο Αεροδρόμιο Νεράιδας. Πρόκειται για ένα πρόχειρο συμμαχικό στρατιωτικό αεροδρόμιο που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Διαδραμάτισε ιδιαίτερα ιστορικό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση: κατείχε την πρωτιά της προσγείωσης συμμαχικού αεροσκάφους στην κατεχόμενη Ελλάδα (τον Αύγουστο του 1943), ενώ έκανε δυνατές τις ρίψεις συμμαχικών εφοδίων και τη διακίνηση αλληλογραφίας. Αυτό δεν είναι όμως το σημαντικότερο συμβάν που μπλέκει την τοποθεσία της λίμνης Πλαστήρα στο μαύρο νήμα της Ιστορίας των νεότερων χρόνων. Από τούτο το βυθισμένο πια κομμάτι γης, απογειώθηκαν τον Μάιο του 1944 οι εκπρόσωποι των αντιστασιακών οργανώσεων για να παραστούν στο Συνέδριο του Λιβάνου, με σκοπό τη δημιουργία κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» στη χώρα.
Στην πιο πρόσφατη ιστορία της, η λίμνη στάθηκε μάρτυρας της δράσης μιας -φυσικής αυτή τη φορά- δύναμης που άλλαξε άρδην τη φυσιογνωμία της περιοχής. Το όνομα του πρωτοεμφανιζόμενου «αρχιτέκτονα» που αφάνισε ολόκληρες πλαγιές, έδωσε άδεια κυκλοφορίας σε χειμάρρους, έστρωσε αμμουδιές γύρω από όρμους και λιμνούλες, που πριν το πέρασμά του δεν υπήρχαν, και κουβάλησε τιτάνιους βράχους για χιλιόμετρα στήνοντας παράδοξες εκθέσεις υπαίθριας γλυπτικής έγινε γνωστό στο πανελλήνιο. Μόνο που εδώ, στην περιοχή των Αγράφων και στα χωριά που απλώνονται ολόγυρα στη λίμνη, ο Ιανός δεν περιγράφεται με τα μελανά χρώματα που του αποδόθηκαν στα ειδησεογραφικά δελτία. Το άκρως εντυπωσιακό είναι πως οι άνθρωποι που υπέστησαν αμεσότερα τις συνέπειες του φαινομένου, αναφέρονται σε αυτό με σεβασμό, με δέος, σχεδόν με τρυφερότητα.
Το παράδοξο αυτό το βλέπεις να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, στα λόγια όλων εκείνων που ζουν σε τούτο το κομμάτι του χάρτη, έχοντας δέσει τη ζωή τους με τα αδούλωτα βουνά και τα αχαλίνωτα νερά. Νερά που αναβλύζουν και, κυλώντας από τη Δύση στην Ανατολή, ξεδιψούν το κομμάτι του κάμπου που τους αναλογεί. Άνθρωποι με διαφορετικές ζωές και ιστορίες, διαφορετικές ηλικίες αλλά έναν κοινό παρονομαστή. Έχουν κάνει κανόνα και πυρήνα της ζωής τους όλα όσα η Φύση τους διδάσκει. Έχουν τοποθετήσει τον εαυτό τους σοφά και σκόπιμα σε κείνο το μέρος που τους επιτρέπει να υπάρχουν ουσιαστικά, που είναι ικανό να θρέψει το σώμα και να ξεδιψάσει το πνεύμα τους.
Γνωρίζουν καλά πως, στους κύκλους της Φύσης, όλα έχουν θέση. Πως ξεσπάσματα σαν κι αυτό του Ιανού «είναι μέρος του μεγαλείου και του κύκλου της ζωής. Σ’ έναν κύκλο δεν υπάρχει χώρος κενός λοιπόν, για να αδειάσει θέση, για να μείνει χώρος για την αλλαγή που χρειάζεται, απαιτείται θυσία. Κι όσο πιο μεγάλη η θυσία, τόσο πιο ανοιχτός ο χώρος, τόσο μεγαλύτερη η αλλαγή». Οι άνθρωποι γύρω και πάνω από τη λίμνη, μας γέμισαν με δώρα τις λέξεις, τη σκέψη τους, την πίστη που τους διακατέχει πως «όλα έχουν τον λόγο και τον σκοπό τους», πως «η ζωή είναι πλήρης, αυτάρκης και αυτοεξηγούμενη». Μοιράστηκαν μαζί μας τον κόσμο τους, όπως κανείς μοιράζεται ένα καρβέλι ψωμί.
Όλοι πεινάμε. Για ομορφιά, για ελευθερία, για ανοιχτούς ορίζοντες, για μια ζωή μεστή, με νόημα. Όλοι διψάμε. Για καθαρό νερό, για καθαρό ουρανό, για καθαρές κουβέντες, για καθαρή σκέψη. Οι άνθρωποι που κατοικούν συνειδητά τόπους σαν αυτόν που απλώνεται με κέντρο τα νερά της λίμνης Πλαστήρα, κατέχουν το πώς να χορτάσουν και πώς να ξεδιψάσουν το μέσα τους κι όχι μόνο χάρη στην πείρα που τους καθοδηγεί να συλλέξουν τα βότανα, τους καρπούς, τις προσφορές του Δάσους την κατάλληλη στιγμή. Αλλά χάρη σε μια άλλη Γνώση, βαθύτερη. Που κατακτιέται όσο ο θόρυβος γύρω σου κοπάζει, όσο το γύρω σου σε ενθαρρύνει να κοιτάξεις άφοβα εντός σου. Μαθαίνεις έτσι να καταδύεσαι στην αγωνία και στη γαλήνη, σαν να καταδύεσαι στα νερά μιας λίμνης. Μαθαίνεις κι άλλα, απίστευτα. Όπως ότι η ζωή μιας λίμνης είναι συχνά παροδική: κάποιες συνθήκες τη γεννούν, κι άλλες σιγά- σιγά την αφανίζουν. Και αν ένας τέτοιος όγκος νερού μπορεί να μας φανερωθεί και πάλι να χαθεί, όταν συμπληρώσει τον κύκλο του, ίσως είναι ώρα να συμφιλιωθούμε κι εμείς με το δικό μας φανέρωμα και τον αφανισμό.
Κάτω από την επιφάνεια, κοιμούνται μυστικά. Κρυμμένα μένουν, σ’ όλα τα χρώματα που αλλάζουν τα νερά. Προσπάθησα γι’ αυτά μια ιστορία να σου πω, μικρή, όσο η φωνή που βγαίνει από της λίμνης τον βυθό.
*It is forbidden to republish/ use photographic material or any part of the article without the author’s consent.
Κείμενο © λ3 by Maria Kantani
Φωτογραφία © λ3 by Giannis Paraskevas
#lovenlivelife
Loose Spokes: A 36-Hour Bikepacking Escape to Mount Ziria
Άνω Χώρα Ορεινής Ναυπακτίας: ένα φθινόπωρο με κάστανα και αρώματα βουνού
Αμοργός: Φθινόπωρο στο νησί του απέραντου γαλάζιου
Oι πρώτες φθινοπωρινές εξορμήσεις σε έξι χωριά της Ελλάδας
Αρχές Βιώσιμης Πεζοπορίας: Ο Οδηγός σου για Σεβασμό στη Φύση
🎞️ COSMOTE TELEKOM ROADSHOW 2025: Το σινεμά ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα
You may also like
Αναρρίχηση στη Φρύγανη
Τόσο κοντά στην πρωτεύουσα, τόσο γοητευτική. Η Φρύγανη
Άνω Χώρα Ορεινής Ναυπακτίας: ένα φθινόπωρο με κάστανα και αρώματα βουνού
Ένα από τα πιο όμορφα φθινοπωρινά χωριά της Ελλάδας, πρ
