3 Πασχαλινές αποδράσεις στην Ηπειρο
Στην Ήπειρο η άνοιξη μερικές φορές σέρνεται αργά, κρύβεται στα φαράγγια, ακολουθεί τις σκιές των βουνών και δειλά-δειλά εμφανίζεται. Τα βράδια ίσως δεις ακόμη τον καπνό απ’ τα τζάκια να σκαρφαλώνει νωχελικά πάνω από τις πέτρινες στέγες κι αν υψώσεις το βλέμμα, λίγο χιόνι στέκει πεισματικά ανάμεσα στις γκρίζες κορφές, σαν ανάμνηση του χειμώνα που δεν λέει να φύγει.
Κι όμως, εκεί που το μάτι αγγίζει το χώμα, κάτι αλλάζει. Περπατώντας στα λιθόστρωτα μονοπάτια, μέσα από σχισμές πετρωμάτων, ξεπροβάλλουν μικρά άνθη -κίτρινα, μοβ, κόκκινα. Το πρωί αν κλείσεις τα μάτια οι μυρωδιές μπερδεύονται στις πλαγιές, και φέρνουν αρώματα ρίγανης, μελισσόχορτου και άλλων ευεργετικών βοτάνων.
Στα χωράφια θα δεις φιγούρες σκυμμένες, ζευγάρια ηλικιωμένων με μαχαίρι και σακούλα να μαζεύουν θησαυρούς που ο εύφορος τόπος τούς χαρίζει: βρούβες, αβρωνιές, βοϊδόγλωσσες, ζοχούς. Την τιμητική τους όμως μοιάζει να έχουν οι καυκαλίθρες και τα μυρώνια – απαραίτητα υλικά που γεμίζουν τις μοσχομυριστές ηπειρώτικες πίτες που -ειλικρινά- μοναχά εκεί θα δοκιμάσεις. Αρώματα νοσταλγικά και γεύσεις που θυμίζουν τραπέζι της γιαγιάς, στρωμένο λιτά, μα γεμάτο ψυχή. Το Πάσχα στην Ήπειρο μυρίζει Ελλάδα. Με τη γη της, τους ανθρώπους της, τα μονοπάτια της. Και κάθε χωριό, κάθε στροφή στον δρόμο, είναι και μια πρόσκληση να νιώσεις κάτι αληθινό.
Πράμαντα – Ανάμεσα σε πέτρα και νερό
Στη σκιά της επιβλητικής Στρογγούλας, με το χαρακτηριστικό της περίγραμμα να σχηματίζει σιλουέτα μέσα στα σύννεφα, ξεπροβάλλουν τα Πράμαντα, ένα από τα πιο ζωντανά κεφαλοχώρια των Τζουμέρκων. Εδώ, η ηπειρώτικη ψυχή δεν έχει χαθεί, χτυπά δυνατά, σε κάθε λιθόστρωτο σοκάκι, σε κάθε ήχο που φτάνει από το καφενείο, σε κάθε χαμόγελο που σου προσφέρει ο ντόπιος. Εδώ, το Πάσχα δεν είναι μόνο γιορτή, είναι εμπειρία. Φόρα ζεστά, άνετα ρούχα γιατί η μέρα σε καλεί να περπατήσεις, να ανακαλύψεις. Ετοιμάσου για περιπάτους στα μονοπάτια του πέτρινου χωριού, ξεκίνα από την πλατεία εκεί όπου ο γέρικος πλάτανος ρίχνει τη σκιά του στη μαρμάρινη βρύση με το τρεχούμενο νερό, ξεδίψασε και στάσου να παρατηρήσεις τριγύρω σου τις ταβέρνες που μοσχοβολούν ηπειρώτικες πίτες, κοντοσούβλι και άγρια χόρτα.
Όμως αφού γνωρίσεις το χωριό βγες από αυτό και συνάντησε τη φύση γύρω του -ασύγκριτη και ατόφια. Τα Πράμαντα θα είναι η βάση σου για περιπέτεια και ανακάλυψη: από εδώ ξεκινούν διαδρομές που σε οδηγούν στο καταφύγιο των Πραμάντων και των Μελισσουργών. Διάλεξε να ακουμπήσεις στην κορυφή της Στρογγούλας που πριν θαύμαζες από μακριά ή φτάσε πιο κάτω εκεί που σε περιμένει ο καταρράκτης του Κεφαλόβρυσου με ύψος 350 μέτρων, ο μεγαλύτερος -όπως λένε- της Ελλάδας. Εδώ, κάπου ανάμεσα στα βράχια και τα νερά, το αληθινό ξαναβρίσκει τη θέση του.
Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο – Στην καρδιά της Τύμφης
Ταξίδεψε στο Ζαγόρι να συναντήσεις το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο με την άγρια ομορφιά τους. Περνώντας μέσα από ελατοσκέπαστες διαδρομές και στενά γεμάτα στροφές, φτάνεις εκεί όπου η Τύμφη υψώνεται σαν φυσικός φρουρός και τα δύο πέτρινα χωριά ξεπροβάλλουν κουρνιασμένα στις πλαγιές της. Σπίτια με σχιστόλιθο, καμινάδες που καπνίζουν ακόμη και την άνοιξη, σοκάκια που σε καλούν να τα περπατήσεις χωρίς βιασύνη. Κι ύστερα, η φύση. Στο δρόμο θα βρεις τις φημισμένες «κολυμπήθρες»– σχηματίζουν φυσικές πισίνες, λαξευμένες από το νερό και τον χρόνο. Ακόμη και αν δεν τολμήσεις να βουτήξεις, αρκεί να σταθείς σιωπηλός και να κοιτάξεις γύρω σου. Από το Μικρό Πάπιγκο ξεκινούν μονοπάτια που οδηγούν στην Αστράκα, το καταφύγιο και την περίφημη Δρακόλιμνη. Αλλά ακόμη κι αν μείνεις χαμηλά, η εμπειρία είναι πλήρης: Πάσχα στο Πάπιγκο σημαίνει απλότητα, επαφή με τη γη και στιγμές που σε κάνουν να σταθείς και να κοιτάξεις. Γι’ αυτό κάτσε σ’ ένα πέτρινο πεζούλι, παράγγειλε ένα φλιτζάνι ελληνικό και άσε το βλέμμα σου να χαθεί στους Πύργους της Αστράκας, ώσπου να πέσει το φως. Το βράδυ, η περιφορά του Επιταφίου ακολουθεί τα μονοπάτια του χωριού με μυσταγωγική ησυχία, κι όταν έρθει η Κυριακή του Πάσχα, οι αυλές γεμίζουν γέλια, μυρωδιές και μουσικές που ξεχύνονται από τα πέτρινα σπίτια, θυμίζοντας πως εδώ, το Πάσχα είναι πιο απλό.
Βοβούσα – Στη σιωπή του δάσους
Χτισμένη στις όχθες του Αώου, η Βοβούσα μοιάζει σιωπηλή και αυτάρκης. Ένα από τα πιο απομονωμένα χωριά του ανατολικού Ζαγορίου, κρυμμένο μέσα σε έλατα και μαυρόπευκα, κρατά πεισματικά τον αυθεντικό του χαρακτήρα. Το μονότοξο και περήφανο γεφύρι του 18ου αιώνα ενώνει τις δύο πλευρές του χωριού, όπως ένωνε παλιότερα την Ήπειρο με τη Μακεδονία – ένας δρόμος επικοινωνίας, σήμερα μια γέφυρα για όσους θέλουν να συναντήσουν την ιστορία. Η άνοιξη φτάνει αργά, το χιόνι λιώνει στις κορφές, οι πλαγιές πρασινίζουν διστακτικά, και η ζωή ξεκινά σιγά. Μέσα στο χωριό, οι ήχοι του ποταμού σε καθοδηγούν, ενώ στα στενά κάποιος ντόπιος ίσως σου διηγηθεί ιστορίες του παρελθόντος.
Από εδώ ξεκινούν μονοπάτια για τη Βάλια Κάλντα στον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου – που αποκαλούν «ζεστή κοιλάδα» παρόλο που είναι από τα πιο ψυχρά μέρη της Ελλάδας. Κι όταν θελήσεις να χαθείς, φύγε προς τα μονοπάτια της, συνάντησε πυκνά δάση από οξιές και μαυρόπευκα, ρέματα και τον αέρα να μυρίζει υγρασία και μυστήριο. Και όταν επιστρέψεις στον οικισμό, με τα πόδια βαριά και την ψυχή ήρεμη, σε περιμένει μαγειρευτό φαγητό στην ταβέρνα του χωριού με μια ατμόσφαιρα, σχεδόν οικογενειακή. Το απόγευμα πάρε τον δρόμο για την πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ξεχωριστή και γεμάτη από εκείνη τη σιωπηλή δύναμη που έχουν τα παλιά κτίσματα.
Το Πάσχα στα βουνά της Ηπείρου είναι μια υπενθύμιση πως υπάρχουν χωριά που κρατούν μέσα τους κάτι από τον ρυθμό της γης, υπάρχει ακόμη τόπος που όλα έχουν τη δική τους ουσιαστική απόχρωση. Εδώ περπατάς, μυρίζεις, ακούς και γεύεσαι το παλιό όπως ήταν: με πίτες που μοσχοβολούν, χόρτα του βουνού και κρασί σε ποτήρι θαμπό. Ανάμεσα στα Τζουμέρκα, την Τύμφη και τη Βάλια Κάλντα, το Πάσχα αυτό αρκεί για να σε συγκινήσει. Έστω και για λίγο.
*It is forbidden to republish/ use photographic material or any part of the article without the author’s consent.
Κείμενο © λ3 by Φιλία Δημητριάδη
Φωτογραφία © λ3 by Μαρία Καψαμπέλη, Χρήστος Τζούτης, Γιάννης Παπαναστασόπουλος
